Jack den Haan Mar 6, 2012:

Jongens, we kunnen wel door blijven discussiëren over de subtiele verschillen tussen opkomst/opkomen en opschieten, maar kijk nou eens naar de bronterm 'emergence'. De Concise Oxford definieert die als:

► noun [mass noun]
1.
the process of coming into existence or prominence: the emergence of the environmental movement.
2.
the process of becoming visible after being concealed: I misjudged the timing of my emergence.

the escape of an insect or other invertebrate from an egg, cocoon, or pupal case.

Het kan aan mij liggen, maar ik denk dat 'opkomen' daar echt iets dichterbij ligt...

Barend van Zadelhoff Mar 6, 2012:

met 'daar' bedoel ik in Ide's voorbeeld
jij beweerde dat het 'daar' 'doorschieten' betekende, en dat is nmm niet zo:

Bij de eenjarigen kunnen we een onderscheid maken tussen de voorjaarskiemers die opkomen in de lente en zomer, en de herfstkiemers die pas in het najaar opschieten en na de winter zaad vormen.

het gaat niet om welles / nietes, althans zo voel ik het niet,
ik vond echter de houding tegenover 'opschieten' niet evenwichtig en wou dat in evenwicht brengen

Koen Speetjens (X) Mar 6, 2012:

@ Barend Ik weet niet precies wat je met "daar" bedoelt ("..betekent daar nmm niet...)

Wat betreft dat de planten de grond uit schieten, is dat naar mijn mening geen "wetenschappelijke" manier van zeggen, maar dat zei je eigenlijk zelf ook al (denk ik...)

Het wordt een beetje zo'n welles-nietes spelletje, maar ik vind opkomen beter... ;)

Barend van Zadelhoff Mar 6, 2012:

opschieten = snel opkomen Ik zie jullie discussie en ik vind dat, ik heb het niet over wat hier de beste vertaling is, er niets mis is met 'opschieten' zoals in het door Ide gegeven voorbeeld. Ik meen het zelfs vele malen gebruikt gehoord te hebben in dit verband. Opschieten kan wel gebruikt worden met kiemers/plantjes/planten maar niet met 'kiemen' denk ik. Koen 'opschieten' betekent daar nmm niet 'doorschieten'

Radijs natuurlijk, als je dat zaaide zag je na een paar dagen al plantjes opschieten

Bij de eenjarigen kunnen we een onderscheid maken tussen de voorjaarskiemers die opkomen in de lente en zomer, en de herfstkiemers die pas in het najaar opschieten en na de winter zaad vormen

En dan nog 'schieten uit' :-)

Inmiddels schieten de suikerbieten bij Frans en
Paula de grond uit en is de spinazie bij Jaap Korteweg
geoogst

http://www.gaiabodem.nl/pdf/rijpaden.pdf

Ide Verhelst (X) Mar 6, 2012:

Ik bedoelde eigenlijk de 1e zin: Bij de eenjarigen kunnen we een onderscheid maken tussen de voorjaarskiemers die opkomen in de lente en zomer, en de herfstkiemers die pas in het najaar opschieten en na de winter zaad vormen.

Koen Speetjens (X) Mar 6, 2012:

@ Ide Ik neem aan dat je met de 2e voorbeeldzin die met de volle maan bedoeld, en daar is het wel degelijk ongewenst (voortijdig is per definitie ongewenst/onbedoeld) en de betekenis is daar dan m.i. "doorschieten".

En zoals Henk ook al zegt: VD geeft als gewestelijke betekenis "in de zaad schieten".
Het kan best zijn dat opschieten ook in de betekenis van boven de grond uitkomen gebruikt wordt, maar m.i. wordt het met opkomen/opkomst duidelijker.

Henk Peelen Mar 6, 2012:

Ik zie het in de dikke vandalen bij "opschieten" n Misschien dat opschieten lokaal wel wordt geruikt in de zin van opkomen, boven de grond komen, maar het lijkt me niet algemeen en ik zie in de dikke vandalen bij "opschieten" ook niet echt de betekenis "opkomen" in de zin van boven de grond komen, wel iets wat erop lijkt, maar dat is minder letterlijk, namelijk een dier wat plotseling zichtbaar wordt voor de warnemer. De belangrijkste punten:
4
·
wassen, opgroeien

het koren schiet op


4
·
een opgeschoten jongen
die groot voor zijn jaren is

vergelijk: opgeschoten

5
·
(gewestelijk) in het zaad schieten

6
·
komen opzetten, komen opdagen

onverwachts kwam uit een holle weg een berin opschieten

een onverwacht opschietende adder

Ide Verhelst (X) Mar 6, 2012:

Koen... De 2de voorbeeldzin zegt niks over gewenst of ongewenst en toont duidelijk aan dat opkomen en opschieten daar als synoniem worden gebruikt.

Jack den Haan Mar 6, 2012:

Backtracking in vervolg op agree met Koen Om even te 'backtracken' met de N-E versie van Huitenga [N-E Wbk voor Landbouwwetenschappen], wordt 'opschieten' in de context van een plant vertaald als 'to shootup, spring up'. Verder: schieten = shoot (up), sprout; het schieten = sprouting; shooting. Opkomen = come up, emerge. Kortom, het lijkt erop dat met 'opkomen' de eerste verschijning van een plant op dit ondermaanse wordt bedoeld en met 'opschieten' de verdere groei. M.i. dekt 'opkomst' als vertaling van 'emerge' deze nuance beter.

Koen Speetjens (X) Mar 6, 2012:

@ Ide Zowel je voorbeeld in je commentaar op Henk als hierboven met het zaaien bij volle maan heeft opschieten in de betekenis van doorschieten, d.w.z. het ongewenst vorming van een bloemstengel.

Het voorbeeld van VD ("de tarwe is slecht opgekomen") heeft wel de juiste betekenis: er zijn maar weinig kiemplanten boven de grond tevoorschijn gekomen, maar dat is niet hetzelfde als de betekenis die Henk eraan geeft.

Ide Verhelst (X) Mar 6, 2012:

opschieten-opkomen De betekenis die Henk aan "opschieten" geeft, is net die die de GvD bij "opkomen" geeft: in de hoogte gaan, in wasdom toenemen •de tarwe is slecht opgekomen

Maar volgens mij zijn beide eigenlijk synoniem. Een paar voorbeelden:

Bij de eenjarigen kunnen we een onderscheid maken tussen de voorjaarskiemers die opkomen in de lente en zomer, en de herfstkiemers die pas in het najaar opschieten en na de winter zaad vormen.

Volle maan is altijd een ongunstige tijd om te zaaien en te planten (groei remmingen en voortijdig opschieten)

En uit de WNT: De plant, die opschiet uit den grond.